Teresa Romanowska, Ełk
Zofia Wróbel z Baran koło Ełku - za jej sprawą zwyczaje i obrzędy podlaskie przekazywane są następnym pokoleniom nie tylko na Mazurach
Pani Zofia Wróbel z domu Opacka urodziła się w 1927r. Całe dzieciństwo i młodość mieszkała we wsi Chraboły koło Knyszyna. W roku 1946 wyjechała wraz z rodzicami do miejscowości Barany koło Ełku, a w 1948 r. wyszła za mąż za Władysława Wróbla, którego rodzina, pochodząca spod Pułtuska, pozostała tu po wojnie, gdyż była wywieziona na przymusowe roboty w Prusach Wschodnich.
To właśnie jest specyfika naszych wielokulturowych Mazur. Po wojennej zawierusze ludzie pochodzący z różnych regionów przywieźli tu swoja kulturę.
Pani Zofia zarówno w swoim domu rodzinnym, jak i po wyjściu za mąż kultywowała tradycje, w których wyrosła. Były to tylko niektóre tradycje spośród tych, które pamięta do dziś z domu swojej babki. Niektóre, archaiczne, zanikły już w domu matki, inne, wymagające udziału szerszej społeczności nie mogły być kultywowane na Mazurach, gdzie po wojnie nastąpiło zderzenie różnych kultur, gdyż przyjechali tu ludzie z różnych regionów, a także żyli przedwojenni mieszkańcy tych ziem.
W roku 1989 pani Wanda Kochanowska, ówczesna kierowniczka Domu Kultury w Nowej Wsi Ełckiej założyła zespół śpiewaczy Zielona Dąbrowa, do którego zapisała się też pani Zofia Wróbel. Wkrótce potem powstał teatr obrzędowy o tej samej nazwie złożony w większości z członków grupy śpiewaczej. Pani Zofia Wróbel zaczęła pisać scenariusze dla tego teatru opierając się o własne wspomnienia jeszcze z domu babki (archaiczne), a także późniejsze, z domu rodziców. Powstało 10 scenariuszy opisujących zwyczaje doroczne i rodzinne regionu podlaskiego kultywowane w Chrabołach koło Knyszyna. A oto tytuły scenariuszy autorstwa p. Z. Wróbel ułożone nie chronologicznie, jak powstawały, lecz tak, aby pokazać, że scenariusze te wyczerpują wielość zagadnień roku obrzędowego i zwyczajów rodzinnych:
1. Obrzęd wigilijny
2. Dzień św. Szczepana
3. Święte wieczory
4. Pierwszy dzień Wielkiej Nocy
5. Obrzęd Zielonoświątkowy
6. Tłoka (zaloty)
7. Dziewosłęby, czyli swaty
8. Wianek (ostatni wieczór przed ślubem u panny młodej na Podlasiu)
9. Wesele podlaskie z Chraboł
10. Ubieranie dziecka przed chrztem
Przedstawienie Dziewosłęby czyli swaty zostało wyróżnione na XV Ogólnopolskim Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej w Tarnogrodzie w roku 1998.
Pani Zofia Wróbel uczestniczyła także jako aktorka w innych przedstawieniach: Zabawa u Zosi Władkow, w przedstawieniach dożynkowych. Śpiewa też w zespole Zielona Dąbrowa. Na dożynki każdego etapu, od gminnych po diecezjalne, co roku wykonuje równiankę lub wieniec. Na przedstawienia, pokazy, a także wystawy wykonuje własnoręcznie rekwizyty. Oto niektóre z nich: korowaj weselny, ciasto na Wielkanoc, palma, jajka farbowane w cebulaku, ozdoby choinkowe, zasypka dla niemowląt z próchna.
Oprócz przedstawień teatru obrzędowego pani Zofia Wróbel bierze udział w pokazach dawnych zajęć i czynności organizowanych początkowo w Domu Kultury w Nowej Wsi Ełckiej, obecnie w izbie regionalnej W chacie naszej Babuni przy Szkole Podstawowej w Nowej Wsi Ełckiej, a także w Oratorium u księży Salezjanów w Ełku i warsztatach nad jeziorem w Ełku organizowanych przez Fundację Dziedzictwo Nasze. Pokazywała młodemu pokoleniu, jak dawniej darto pierze, wykonywano ozdoby choinkowe, palmy wielkanocne, szydełkowano oraz jak pielęgnowano noworodka.
W roku 1998 p. Zofia Wróbel wzięła udział w konkursie Losy nasze organizowanym przez Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie. Ten pamiętnik, obok scenariuszy przedstawień, jest kopalnią wiadomości o dawnym życiu i obyczajach. W roku 2006 pani Zofia Wróbel została finalistką V Edycji Plebiscytu Gazety Olsztyńskiej i Dziennika Elbląskiego na tytuł Kobiety Niezwykłej.
Uważam, że swoim życiem i działalnością pani Zofia Wróbel na miano Kobiety Niezwykłej w całej pełni zasłużyła.
