Dziedzictwo kulturowe

Artykuły    Artykuły - wersja na telefon

Twórcy lub wersja strony na telefon

Kontakty międzyludzkie jako przykład ciągłości i zmiany tradycji kulturowych

Wspomnienia XX wieku - ilustracje    wersja na telefon

Podstawowy teren, którego dotyczy witryna to Mazury, a w szczególności Ełk i jego okolice.

Słowo kultura kojarzy się przeciętnemu człowiekowi z twórczością artystyczną, sztuką. Na tej stronie jednak będę ją rozumiała w szerszym sensie i dlatego posłużę się definicją Stefana Czarnowskiego.

"Jest nią [kulturą] całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie".

więcej:
S. Czarnowski, "Kultura", Warszawa, 1958, s. 12

Kulturą ludową zwykło się nazywać takie elementy kulturowe, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie w środowiskach zamkniętych, a więc mało narażonych na napływ elementów kulturowych z innych środowisk. Były to na ogół środowiska wiejskie i małomiasteczkowe. Obecnie zarówno w mieście, jak i na wsi następuje globalizacja kultury głównie na skutek środków masowego przekazu.

Kulturę ludową obecnie (a właściwie jej elementy) przekazują sobie ludzie i uczestniczą w niej świadomie, wybierają ja, dostrzegając w niej wartość.
więcej:
T. Romanowska "Wybrane aspekty religijności w kulturze ludowej", w: "Ełckie Studia Teologiczne", t. V, 2004

Bardzo specyficzna jest kultura "ludowa" na Mazurach. Jest to zlepek różnych kultur, zarówno autochtonicznej, jak i ludności napływowej. Czasami elementy różnych kultur przenikały się wzajemnie, czasami zmieniały. Wpływ na ten stan rzeczy miały różne uwarunkowania. Jedne z ważniejszych, to małżeństwa mieszane (ludzi pochodzących z różnych regionów), a także upływ czasu, a wraz z nim globalizacja kultury. Doszło tu do asymilacji różnych kultur, w wyniku czego powstała bardzo ciekawa mozaika kulturowa.
więcej:
T. Romanowska, "Tradycja i współczesność w zwyczajach wiosennych ludności wileńskiej na Mazurach", w: "Studia Angerburgica", t. 9, Węgorzewo 2004, ss. 64-66

T. Romanowska. "Zwyczaje związane z okresem Bożego Narodzenia wśród ludności napływowej na Mazurach", w: "Studia Angeburgica", t. 12, Węgorzewo 2006

T. Romanowska "Ziemia Ełcka kultywuje tradycje Obrzędy doroczne" Fundacja Dziedzictwo Nasze, Węgorzewo 2008

T. Romanowska, "Tradycje kulturowe we wspomnieniach współczesnych ełczan" w: "Rocznik Ełcki" t. VII Ełk, 2011

Religia jest relacją człowieka do Boga (bóstwa). Kultura pozwala te relacje ukazać w sposób charakterystyczny dla danej grupy kulturowej. Jakie są relacje miedzy kulturą, a religią? Nie możemy powiedzieć, że religia jest jednym z elementów kulturowych, gdyż to, co w religii należy do kultury jest ledwie jej częścią. Jest to tylko jej strona zewnętrzna, widoczna dla oka.

Relację religia a kultura rozumiem jako komplementarność religii i kultury. Następuje tu twórcza korespondencja. Religia spełnia rolę kulturotwórczą. Oddziałuje ona na człowieka, kształtuje jego osobowość. Kultura natomiast daje religii określone pojęcia, uprzystępnia człowiekowi Objawienie.

Czy możliwa jest kultura laicka, oderwana od religii? Teoretycznie tak. Byłaby to jednak kultura oderwana od podłoża historycznego.

Każda kultura opiera się na tradycji, a w przeszłości każda kultura była religijna. Ponadto, w kulturze laickiej gubi się cel, sens egzystencji ludzkiej. Kultura oparta na religii daje większe możliwości odpowiedzi na pytania egzystencjalne, a tym samym jest bogatsza, głębsza.
więcej:
T. Romanowska, "Wybrane aspekty religijności w kulturze ludowej", w: "Ełckie Studia Teologiczne", t. V, 2004

„Jak to dawniej bywało” - to tytuł warsztatów i pokazów dla dzieci ze Szkoły Podstawowej w Nowej Wsi Ełckiej. Zajęcia te odbyły się w październiku 2016 roku w ramach programu mikrodotacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich Warmia Mazury Lokalnie.

Grupa nieformalna składająca się z twórczyń ludowych zapoznała dzieci z realiami swojego dzieciństwa i młodości. Poprzez pokaz, pogadankę i warsztaty dzieci zapoznały się z takimi czynnościami, jak pranie w balii przy pomocy tary oraz w rzece przy pomocy kijanki (prowadząca-Iwona Dębińska), prasowanie żelazkiem na węgle oraz maglowanie ręcznym maglem (Helena Żołądkowska).

Ponadto miały możliwość uczestniczenia w przygotowaniu kapusty do kiszenia (Marianna Przybyszewska), ubijaniu masła w drewnianej maselnicy (Halina Komosińska), nawijaniu nici na „talkę” i przędzeniu na kołowrotku (Helena Saciłowska).

Najstarsza z uczestniczek, niemal 90-letnia Zofia Wróbel opowiadała dzieciom o dawnych dożynkach demonstrując swoją pracę wykonaną ze słomy przedstawiającą „plon”, „równiankę”, żniwiarzy i narzędzia żniwne – kosę i grabie. Laureatka Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowch w Kazimierzu nad Wisłą – Hilaria Orłowska opowiadała o tym, jak dawniej pielęgnowano noworodka i zaśpiewała piękne kołysanki zapamiętane ze swojego dzieciństwa. Pani Krystyna Prill wykonywała z gałązek ozdobę grobu z okazji zbliżających się świąt Wszystkich Świętych.

Więcej

Wielki Post, Wielkanoc

Palmy, pisanki i zwyczaje wielkanocne na Mazurach - zdjęcia i tekst

Palmy wielkanocne - zdjęcia

Pisanki wielkanocne - zdjęcia

Adwent

Adwent - wersja na telefon

Zwyczaje Wielkiego Postu wersja na telefon

Przygotowania do Świąt Wielkanocnych
wersja na telefon

Palmy wielkanocne

Fotografie pisanek